Hatırlama (anımsama) ve karşıtı olan unutmanın normalde insanın uyum sağlanması yardımcı işlevleri vardır. Anımsama olmaksızın öğrenme, düşünme ve akıl yürütme olanaksızdır. Öte yandan unutmanın da birçok işlevi vardır. Anıların zamanla zayıflaması eğilimine dayanan bir zaman kavramı oluşturma, eskiden öğrenilenlerin unutulması ya da bastırılması (bilinçten) uzaklaştırılması) sonucu yeni öğrenilere uyum sağlama ve üzücü olan anıların yarattığı bunalımdan kurtulma bunlar arasında sayılabilir.
Unutmanın nedenlerini sistematik olarak şöyle ele alabiliz:

• Organik nedenler: Beyin hücre kaybının olması, protein sentezinin olmaması, eskiyen ve ölen beyin hücrelerinin yerine yenilerinin gelmemesi gibi etkenler unutmanın başlıca organik nedenleridir. Ayrıca, beynin belli bölgelerine kan akışındaki aksamalar, geçici ''genel bellek kaybı''na yol açabilir. Unutma türleri, unutma nedenlerine bağlı olarak ''genel bellek kaybı'' adıyla anılır. Genel bellek kaybında, alkolizm ve fiziksel nedenler de etkin olabilir.
• Geriye ve ileriye ket vurma: Öğrenme üzerindeki bozucu ya da engelleyici etki, ket vurma olarak adlandırılır. Yeni öğrenilenler, önceden öğrenilen becerilerin ortaya çıkmasını olumsuz etkiliyorsa ya da onların unutulmasına yol açıyorsa, bu duruma geriye ket vurma denir. Öğrenilmiş bir becerinin sonradan öğrenilen bir başka beceriyi olumsuz etkilemesi durumda ise ileriye ket vurma söz konusudur. Örneğin; coğrafya dersinde Akdeniz Bölgesi'nin iklim özelliklerini öğrendikten sonra daha önce öğrenmiş olduğunuz Ege Bölgesi'nin iklim özelliklerinin unutulması geriye ket vurmadır. İkizkenar üçgen ile ilgili bilgilerin daha sonra öğrenilecek olan eş kenar üçgen ile ilgili bilgilerin öğrenilmesini güçleştirmesi ise ileriye ket vurmadır.
• Öğrenilenlerin kullanılmaması: Kullanılmayan bilgiler kolay unutulur. Örneğin; bilgisayar kullanmasını öğrenen birey, eğer çok uzun süre bilgisayarla ilgilenmemişse öğrendiklerinin önemli bir bölümünü unutabilir.
• Baskı altında tutma (Freudcu kurama göre bilinç altına atma): İnsan, hoşlanmadığı şeyleri unutmak ister, onları bu nedenle bilinç altına iter. Örneğin; hoşlanmadığımız birine verdiğimiz randevuyu unutabilirz.

Yukarıda sayılanlar unutmayı kolaylaştıran nedenlerdir. Unutmayı güçleştiren nedenler de vardır:

• Öğrenmenin yeterli olması, öğrenilenlerin iyi bellenmiş olması unutmayı güçleştirir.
• Öğrenilen malzemenin anlamlı olması da unutmayı güçleştiren bir nedendir.
• Öğrenmeden sonra dinlenmek, özellikle de uyku, geriye ket vurmayı önler.
• Öğrenmeden sonra tekrarlar yapılması, özellikle de bu tekrarların belirli aralarda yapılması unutmayı güçleştirir.
• Bilgilerin çok kanallı kaydı gibi nedenler hatırlamayı kolaylaştırırken unutmayı güçleştirir.